Çocuk Göz Hastalıkları

Çocuk Göz Hastalıkları; Çocuklar göz ile ilgili şikayetlerini dile getiremiyor olmaları nedeniyle özel bir gruptur. Ailesi olarak çocuklarda en sık görülen göz hastalıkları ile ilgili bilgi sahibi olmak, erken tanı ve tedaviye atılan iyi bir adım olacaktır.

Görme işlevinde iki gözden gelen ışınlar kornea, göz içi merceği, vitreden geçerek ağ tabakada (retina) odaklanır. Retinadan özel sinirler yoluyla beyne iletilir, analiz edilir ve tek bir görüntü halinde oluşturulur.

Çocuklar yenidoğan döneminde, 6. ayda, 18. ayda, 3 ve 5 yaşında, okul çağı döneminde ve sonrasında da her yıl muayene edilmelidir. İyi bir görme, çocuğun gelişimi, okul başarısı açısından çok önemlidir.

Çocuklarda sık görülen göz hastalıkları, gözde kayma (şaşılık), göz tembelliği (ambliyopi), düzeltilmemiş kırma kusurları, doğumsal katarakt, göz yaşı kanal tıkanıklığı, göz tansiyonu (glokom) ve konjonktivittir.

Şaşılık:

Gözlerdeki paralelliğin bozulmasıdır. Gözlerde paralellik bozulunca çocuk genellikle bir gözünü tercih edip çift görmeyi engellemektedir. Ancak tercih edilmeyen gözde göz tembelliği gelişmektedir. Gözlerdeki kayma bazen ailenin fark edeceği boyutta olabilir ya da basit muayene ile tespit edilemeyen ileri incelemeler ile ortaya çıkan tipte olabilir.

Gizli kayma da denilen, gözlerden birinin görmesi engellendiğinde ortaya çıkan tipleri (heteroforya; ezoforya, ekzoforya) olduğu gibi sürekli olarak kaymanın var olduğu (heterotropya; ezotropya, ekzotropya, hipotropya, hipertropya) tipleri de mevcuttur. En sık görülen şaşılık tipi, gözlerin buruna doğru kaydığı (ezotropya) tiptir. Bir de yalancı şaşılık denilen şaşılığı taklit eden durumlar vardır.

Yüzde asimetri, burun kökü basıklığı, göz kapağı anomalileri buna sebep olmaktadır. Bu durumda takip yeterlidir. Bazı şaşılık tipleri gözlükle düzeltilebiliyorken bazılarında cerrahi gerekmektedir. Ayrıntılı muayene sorası göz hekimi tarafından tedavisi düzenlenir.

Göz tembelliği (Ambliyopi):

Gözlerden birinin ya da ikisinin görme keskinliğinin normalden az olmasıdır. Bulanık görüntü oluşan tarafta beyin görmeyi baskılayacağından o göz daha sonra görmeyi öğrenemez. Çocuklar iyi gören gözleri ile görmeyi sağladıklarından şikayetleri olmaz.

Ancak 3 boyutlu görüntü oluşması için iki gözden gelen görüntülerin beyinde değerlendirilmesi ve birleştirilmesi gerekir. Erken yaşta fark edilip tedavi edilmesi gerekir. En sık nedenler olarak şaşılık, kırma kusurları, görme aksını kapatan göz kapağı düşüklüğü, doğumsal kataraktı sayabiliriz.

Görme aksı üzerinde yer alan herhangi bir patoloji ambliyopiye sebep olabilir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa o kadar faydalı olur. Çünkü beyin çocukluk yaşlarında görmeyi öğrenir.

Tedavide altta yatan sebep ortadan kaldırıldıktan sonra az gören göz ile görme sağlanacak şekilde sağlam göz kapatılarak kapama tedavisi uygulanır.

Doğumsal Katarakt:

Doğumda lenste kesafetin bulunması durumudur. Tek veya iki gözde olabilir. Gözde beyaz bir görüntü olarak görülür. Sistemik hastalıklara eşlik edebilir veya sadece göz tutulumu ile izlenebilir. Tedavi tanı konulur konulmaz lensin çıkarılmasıdır.

3 yaşından büyük çocuklarda doğal lens çıkarıldıktan sonra aynı seansta yapay mercek takılır. 3 yaşından küçük çocuklarda ise doğal lens çıkarıldıktan sonra yapay mercek çocuk 3 yaşına gelince ikinci bir ameliyat ile takılır. Tedavisiz kalırsa o gözde ambliyobi gelişir.

Gözyaşı Kanal Tıkanıklığı:

Doğumda birçok çocuğun gözyaşı kanaları tıkalıdır.1 yaşına kadar % 90 açılması beklenir. Bu süreye kadar aileler bu durumu fark edip endişelenebilir ancak en az 1 yaşına kadar beklemek gerekmektedir. Bu sürede şikayetleri olan bebeklere göz kanalına masaj uygulaması ve antibiyotik kullanması önerilir.

Şikayetler devam ederse, çocuk 12-18 aylık olunca özel bir sonda yardımıyla kapalı olan kanal açılmaya çalışılır. Gerekli durumlarda sondayla kanal açma işlemine silikon tüp entübasyonu da eklenir.

Çocuklarda Göz Kapağı Hastalıkları:

Çocuklarda göz kapağının doğuştan düşük olması, kapak aralıklarının dar olması, burun kökünde fazla deri kıvrımlarının olması, gözler arasındaki mesafenin az ya da fazla olması gibi yapısal bozukluklar görülebilir. Doğuştan olan kapak düşüklüklerinde altta yatan sebep, lokalize olarak göz kaslarının çalışmaması, nörolojik bir durum ya da genel kas hastalıkları olabilir.

Altta yatan sebep iyice araştırmalıdır. Görme aksını kapatmayan göz kapağı düşüklüklerine takip önerilir. Ancak görme aksı kapanıyor ise bu çocuklarda ileri dönemde göz tembelliği oluşabileceği anlatılarak ameliyat yapılması önerilir. Özellikle tek gözü tutan görme aksını kapatan düşüklüklerde göz tembelliği daha sık görülmektedir.

Kapaklarda ayrıca enfeksiyonlara ve alerjiye eşlik eden şişlikler görülebilir. Bu şişlikler özellikle şikayetlerini dile getiremeyen yaştaki çocuklarda ciddiye alınmalıdır. Çünkü enfeksiyöz olan şişlikler çok daha ciddi geniş enfeksiyonlara neden olabilir. Bu yüzden de kapak enfeksiyonları bebeklerde hızlıca tedavi edilmelidir.

Göz Tansiyonu:

Göz içinde basıncın yüksek olması ve optik sinir hasarıyla seyreden bir hastalıktır. Tedavisiz kalırsa körlüğe sebep olabilen ciddi bir hastalıktır. Bu çocukların daha bebeklik döneminde gözlerde sulanmaları ve ışığa karşı hassasiyetleri olur. Kornea bulanıklaşmaya başlar. Bu çocuklarda gözlerde iri bir görünüm vardır. Tedavisi cerrahidir.

Konjonktivit:

Konjoktiva dediğimiz beyaz tabakanın üstündeki zarın iltihaplanmasına konjonktivit denir. Enfeksiyöz, alerjik, immünolojik olabilir. Enfeksiyöz kaynaklı olanlarda hijyen önemlidir. Bakteri, virüs ve parazitler sebep olabilir. Çapaklanma ön plandadır. Allerjik olanlar mevsimsel veya sürekli olabilir. Bahar aylarında sık görülür. Kaşıntı ve sulanma ön plandadır. Tedavi ile iyileşme görülürken bazıları daha ciddi seyirli olabilir.

Kırma Kusurları:

Çocuklarda da yetişkinlerde olduğu gibi kırma kusurları (hipermetrop, miyop, astigmat) görülebilir. Bu kırma kusurları erken dönemde düzeltilmediğinde ve özellikle de bir gözde diğerinden daha yüksek bir bozukluk olduğunda, o gözde tembellik (ambliyopi) görülmesi neredeyse kaçınılmazdır. Bunun nedeni ise beynin daha bulanık görüş sağlayan gözü kullanmaması ve o göz sinirinin gelişimini tamamlayamamasıdır.

O yüzden çocukların kırma kusurlarının bozukluğunun hızlıca düzeltilmesi ciddi önem taşımaktadır.

Çocuklarda Göz Hastalıklarının Nedenleri:

Çocuklardaki göz hastalıkları doğumdan itibaren görülen veya sonradan kazanılmış olabilir. Kalıtımın çok önemli bir rolü vardır. Bu hastalıklar genetik olarak geçebildiği için ailesinde göz hastalığı olanlarda risk daha fazladır. Ancak ailede olmadan da görülebilir.

Günümüzde tablet, telefon gibi cihazların kullanımıyla yakın mesafeye bakma süresi artmıştır. Bu durum gözün ön-arka çapının artmasına ve uyum yapan kasların spazmına sebep olarak miyopiye sebep olmaktadır.

Çocuklarda Göz Hastalıklarının Belirtileri:

Çocuklarda, baş ağrısı, gözlerde sulanma, gözleri kısarak bakma, yakın mesafedeki objeleri çok yakına getirerek bakma, göz kapak düşüklüğü, çapaklanma, gözlerde kayma, başı bir tarafa eğerek bakma, kızarıklık, gözde beyazlık, gözlerde kaşınma gibi birçok hastalığın yaptığı çeşitli semptomlar izlenebilir.

Çocuklarda Baş Ağrısının Nedenleri:

Çocuk eğer baş ağrısından şikayet ediyorsa mutlaka dikkate alınmalıdır. Çocuklar 3 yaşından sonra baş ağrısını daha net olarak tarifleyebilirler. Çürük diş, gözde kırma kusurları, soğuk algınlığı, beyinde yer kaplayan kitle, beyinde su toplaması gibi altta yatan birçok neden baş ağrısına sebep olabilir. Ya da migren, gerilim tipi baş ağrısı gibi sebebi tam aydınlatılamayan hastalıklarla ilişkili olabilir.

Çocuklarda Göz Hastalıklarının Teşhisi:

Çocuklardaki göz hastalıkların teşhisinin zamanında yapılabilmesi için, çocukların düzenli olarak göz muayenesine getirilmelidirler. Genelde aileler şikayetleri olmadığı için çocuklarını doktora götürmezler. Ancak çocuklar şikayetlerini dile getiremezler.

Yapılan ayrıntılı muayenede çocuğu göz numarası hesaplanır, oküler yüzeyi değerlendirilir, göz içi basıncı ölçülür ve retina muayenesi yapılır. Göz kapakları, gözlerde kayma değerlendirilir. Herhangi bir patoloji tespit edilirse ileri inceleme sonucu tedavi düzenlenir.